Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 10ο, στίχοι 38 ἕως 42 καί κεφάλαιο 11ο, στίχοι 27 ἕως 28, στά πλαίσια τῆς ἑρμηνείας τοῦ κηρύγματος τῆς Κυριακῆς, πού ἔγινε τήν Κυριακή στίς 21-11-2004.

Ἑορτάζοντας τή σημερινή ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου θά μποροῦσε κάποιος νά ἀναρωτηθεῖ τί νόημα ἔχει αὐτό τό γεγονός γιά ἐμᾶς, πέρα ἀπό τήν ἱστορική του διατύπωση καί μάλιστα ἄν σκεφτεῖ περισσότερο, πῶς αὐτό τό γεγονός δέν περιγράφεται μέσα στήν Ἁγία Γραφή, ἀλλά προέρχεται ἀπό τήν παράδοση τῶν συναξαρίων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως συμβαίνει καί μέ τό γεγονός τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου ἤ τό γεγονός τῆς Κοιμήσεώς της.

Αὐτά τά μεγάλα γεγονότα, πού εἶναι ἀληθινά, ἡ Ἐκκλησία ἔρχεται καί τά προβάλλει. Καί ρωτάω εἶναι ἁπλῶς μιά ἱστορική ἀνακύκλωση τῶν πραγμάτων; Εἶναι μιά θύμηση;

Γιά νά βροῦμε τήν ἀπάντηση μέσα ἀπό τό λειτουργικό καί ἑρμηνευτικό ἦθος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἄς ἀνατρέξουμε στό εὐαγγελικό κείμενο τοῦ Εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ, πού ὅπως ξέρετε πολύ καλά, ἡ Ἐκκλησία μας διαβάζει πάντοτε ὅταν εἶναι ἑορτή τῆς Παναγίας (θεομητορική ἑορτή). Εἴτε στήν Παράκληση εἴτε [ὅταν] ἑορτάζει ἡ Παναγία μας διαβάζεται τό ἴδιο εὐαγγελικό κείμενο, πού δέν ἔχει καμία σχέση οὔτε μέ τή Γέννηση, οὔτε μέ τά Εἰσόδια, οὔτε μέ τήν Κοίμηση της, οὔτε μέ κάποιο γεγονός παρακλητικό θά ἔλεγα.

Ἔχει ὅμως νόημα αὐτή ἡ περικοπή καί θά σταθῶ σέ ἕνα κεντρικό της σημεῖο. Εἶναι πολλά τά σημεῖα πού θά μποροῦσε κάποιος νά ἀναλύσει, ἀλλά θά σταθῶ στό κεντρικό της σημεῖο, στό ἀξονικό της σημεῖο, πού μπορεῖ ἀκριβῶς νά μᾶς βοηθήσει σέ αὐτή τήν ἀναζήτηση καί νά ὠφεληθοῦμε βαθύτατα καί νά θεραπευτοῦμε οὐσιαστικά ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία.

Νά ἀνασύρω αὐτή τήν κεντρική φράση πού εἶναι κατανοητή μέν, ἀλλά ἀρκετά προκλητική, κι ἐπειδή εἶναι προκλητική γίνεται μετά καί ἀκατανόητη. Εἶναι ἡ φράση πού λέει ὁ Χριστός στή Μάρθα: «ἑνός δέ ἐστι χρεία». Βέβαια, μποροῦν νά ὑπάρχουν πολυποίκιλες προσεγγίσεις τῆς φράσης «ἑνός δέ ἐστι χρεία» καί βέβαια θά μποροῦσε κάποιος νά προκληθεῖ ἤ νά διαμαρτυρηθεῖ γιά τό κείμενο, γιά τό τί σημαίνει αὐτό τό «ἑνός»;

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα πολύπραγμον ὄν. Ἔτσι τόν ἔκανε ὁ Θεός, περπατάει, τρέχει, δουλεύει, κοιμᾶται, κάνει πολυποίκιλα πράγματα, βλέπει, ἀκούει, σκέπτεται ταυτόχρονα.

Τί σημαίνει τό «ἑνός δέ ἐστι χρεία»; Μπορεῖ [ὁ ἄνθρωπος] νά παρατήσει ὅλα τά ἄλλα καί νά κάνει [μόνο] ἕνα πράγμα; Νά διαλέξει κάτι ἀπό ὅλα αὐτά; Μπορεῖ [γιά παράδειγμα κάποιος] νά δώσει βαρύτητα μονάχα στόν ἕνα τροχό τοῦ αὐτοκινήτου ἤ σέ μιά ἔκφραση τοῦ μηχανισμοῦ ἑνός μηχανήματος;

Τί σημαίνει τό «ἑνός δέ ἐστι χρεία»; Πολλοί τό ἑρμήνευσαν κι εἶπαν: «τά παρατᾶς ὅλα καί κάνεις μόνο αὐτό», ἀλλά ὅποιος μπεῖ στήν ἑρμηνευτική ἤ στό ἑρμηνευτικό κάλλος τοῦ κειμένου θά ἀνακαλύψει κάτι καταπληκτικό πού δίνει ἀπάντηση στό ἀρχικό μας ερώτημα.

«Ἑνός δέ ἐστι χρεία».

Προσέξτε, νά κοιτάξω λίγο τόν μικρόκοσμο, ἐμᾶς, πού εἴμαστε πλάσματα, πού ἔχουμε πάνω μας ἕνα σωρό δομές καί λειτουργίες καί ταυτόχρονα καί τήν κοινωνία μας, πού εἶναι μιά κοινωνία κι αὐτή πολυσχιδής. Ἡ φράση «ἑνός δέ ἐστι χρεία» δέν σημαίνει ἕνα (ἀριθμός). Νά παίξω μέ τή λέξη; [Σημαίνει] αὐτό πού θά ἑνώσει τά πάντα σέ «Ἕνα»[1]. Τό ἕνα δέν σημαίνει πάντα ἕνα [νούμερο]. Ἔχει μιά μοναδικότητα, ἀλλά ὑπάρχει καί δεύτερο καί τρίτο καί θά ἔλεγα, ἄν δέν υπάρχει τό δεύτερο καί τό τρίτο, τί νόημα ἔχει τό ἕνα;

Αὐτό λοιπόν τό «ἑνός δέ ἐστι χρεία» οἱ ἑρμηνευτικές προσεγγίσεις λένε ὅτι εἶναι μιά πρόκληση ἑνότητας. Νά ἐφαρμόσω [τώρα] αὐτό τό στοιχεῖο τῆς ἑνότητας τοῦ «Ἑνός», πάνω στόν ἑαυτό μας καί πάνω στά κοινωνικά δεδομένα;

Ἄς ξεκινήσω ἀπό τά κοινωνικά δεδομένα. Βλέπετε, ὅλοι ζοῦμε μέ ὅποιον τρόπο θέλουμε, εἶναι αὐτή ἡ ἐλευθερία πού μᾶς χαρακτηρίζει καί μπορεῖ ἀφοῦ ὅλοι εἴμαστε ἐλεύθεροι νά ζοῦμε ἀποσπασμένοι δαιμονιωδῶς. Ἄν αὐτές τίς πολυποίκιλες ἐκφράσεις τῆς ζωῆς μας -πού δέν εἶναι κακές- κάποιος δέν τίς ἑνώσει σέ ἕναν κοινό στόχο, ὅλη ἡ ζωή μας εἶναι μιά δαιμονιώδης, διχασμένη κοινωνική ζωή. Τί μᾶς ἑνώνει; Ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία. Στρεφόμενοι ὅλοι πρός Αὐτόν ἀποκτοῦμε ἕνα κοινό, ἑνιαῖο, ἑνωτικό στόχο καί χωρίς νά καταργήσουμε τίς ἐπιμέρους δομές τῆς ὑπάρξεώς μας -ὅπως ζοῦμε στή γειτονιά μας, στήν πόλη μας, στό κράτος μας- ἐπειδή ἔχουμε μιά κοινή ἑνωτική ἀναφορά γινόμαστε «Ἕνα» χωρίς νά εἴμαστε ἕνα (νούμερο) καί εἴμαστε «Ἕνα»!

«Ἑνός δέ ἐστι χρεία».

Ἐάν αὐτό τό ἐφαρμόσω πάνω στόν ἑαυτό μου, πού κι αὐτός εἶναι πολυμερής, νοῦς, καρδιά, ψυχή, σκέψη, θυμικό -ἕνα σωρό λέξεις λένε οἱ ἅγιοι πατέρες γιά τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου- τό ἴδιο πράγμα θά ἐφαρμόσω καί θά πῶ. Ὅλα αὐτά τά πολυποίκιλα μεγέθη, ἀκόμη καί οἱ πολυποίκιλες σκέψεις πού κάνω κάθε μέρα -ἑκατομμύρια σκέψεις περνᾶνε ἀπό τόν νοῦ μου, ἑκατομμύρια κινήσεις κάνω, ὅλος ὁ ὀργανισμός μου κινεῖται- ὅλα αὐτά μέ ἕναν δικό τους τρόπο λειτουργοῦν, ἀλλά ἀποκτοῦν αὐτό τό ἑνωτικό στοιχεῖο τοῦ «Ἑνός». Ὅλα μαζεύονται καί συγκεντρώνονται σέ «Ἕνα» στοιχεῖο. Πρός τόν Θεό καί πρός τόν Χριστό. Καί πέρα ἀπό αὐτό, δέν εἶναι μιά θεωρητική πρόσβλεψη στόν Χριστό, ἀλλά μιά πρακτική Χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου, ὅπου ζώντας ἐν Χριστῷ πού ἑνώνει τά πάντα, ἑνώνεις κι ἐσύ τόν ἑαυτό σου καί τά πάντα. Ἡ παρουσία ἑνός ἁγίου πού εἶναι ἡ χριστοποιημένη παρουσία τοῦ ἀνθρώπου πάνω στή γῆ, ἑνώνει τόν κόσμο γύρω του κι ἄς μαρτυρεῖ. Ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στή ζωή μας ἑνώνει τά πάντα καί ξεπερνάει τούς διχασμούς μας.

«Ἑνός δέ ἐστι χρεία».

Καί ἐπειδή ἡ Παναγία μας ἐκεῖ στράφηκε καί τά ἕνωσε ὅλα πρός Αὐτόν, αὐτή ἡ εὐαγγελική περικοπή ἀναγιγνώσκεται πάντα στίς ἑορτές της καί προκαλεῖ πιά πολύ βαθιά. Στά δύο ἐπίπεδα -θά μπορούσατε νά βρεῖτε κι ἄλλα ἐπίπεδα- τοῦ δικοῦ μας μικρόκοσμου καί τοῦ γενικότερου κοινωνικοῦ μακρόκοσμου, αὐτό [γιά] νά τό ἐφαρμόσετε. Εἶναι ὄχι μόνο ἁπλῶς μιά πρόταση, ἀλλά μιά πολύ βαθιά ἐκρηκτική λύση τῶν καθημερινῶν διχασμῶν τῆς κοινωνίας μας καί ἐπιπλέον τῶν προσωπικῶν μας διχασμῶν, ὅπου ὁ καθένας κάνει διάφορα πράγματα τά ὁποῖα εἶναι διχασμένα, ἀποσπασματικά κι ὅλα τους δέν ἑνώνονται στό «Ἕνα», στήν ἑνότητα τοῦ «Ἑνός».

«Ἑνός δέ ἐστι χρεία».

Θά τολμήσω νά πῶ, τελειώνοντας αὐτή τή σύντομη ἀναφορά σέ αὐτό τό βαθιά θεραπευτικό καί καλλιεπές κείμενο, ἀκριβῶς γιά νά τό προσλάβουμε μέ αὐτή τήν ἑνωτική ἀγαπητική διάσταση πού βάζει τό Εὐαγγέλιο στά μάτια μας καί ἐφαρμόζοντάς το, ὄχι ἁπλῶς γιά νά ξεπεράσουμε ἠθικίστικα κάποιες μικροδιαφορές πού ἔχουμε μέ τούς ἄλλους. Χριστοποιούμενοι σημαίνει ἑνοποιοῦντες τά πάντα στή ζωή μας, νά ἑνοποιοῦμε τά πάντα γύρω μας ἐν Χριστῷ, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας μας.

---

Παραπομπή

[1]. (ἵνα ὦσιν ἕν): Κατά Ἰωάννην Κεφ. 17 στίχ. 12