Κεφάλαια
1. Όταν ο νους φεύγει από τα έξω πράγματα και συνάγεται προς τα έσω, τότε επιστρέφει στον εαυτό του· ενώνεται δηλαδή φυσικώς με τον κατά διάνοια λόγο και, με το λόγο που ενυπάρχει ουσιωδώς μέσα του, ενώνεται με την προσευχή. Και δια μέσου της προσευχής ανεβαίνει στη γνώση του Θεού με όλη την αγαπητική του δύναμη και διάθεση. Τότε η σαρκική επιθυμία αναχωρεί, κάθε ηδονική αίσθηση μένει αργή και τα ωραία της γης φαίνονται αηδή. Γιατί η ψυχή, αφού έριξε πίσω της όλα όσα ανήκουν στο σώμα ή σχετίζονται με αυτό, τρέχει πίσω από την ωραιότητα του Χριστού, ακολουθώντας Τον υπάκουα με τα έργα της σεμνής πολιτείας και της αγνείας της διάνοιας και ψάλλοντας: «Παρθένες θ’ ακολουθήσουν πίσω από τον βασιλιά»(Ψαλμ. 44, 15). Φαντάζεται και βλέπει εμπρός της το Χριστό, και λέει: «Βλέπω πάντοτε τον Κύριο εμπρός μου, γιατί στέκεται στα δεξιά μου»(Ψαλμ. 15, 8). Στο Χριστό προσκολλάται με την αγάπη και του λέει: «Κύριε, σ’ εσένα στρέφεται όλη η επιθυμία μου»(Ψαλμ. 37, 10). Στο Χριστό ατενίζει διαρκώς και αναφωνεί: «Τα μάτια μου είναι διαρκώς στραμμένα προς τον Κύριο»(Ψαλμ. 24, 15). Με το Χριστό συνομιλεί μέσω της καθαρής προσευχής προξενώντας ευχαρίστηση σ’ Αυτόν και ευφροσύνη στον εαυτό της, κατά το ψαλμικό: «Είθε να ευχαριστήσει τον Κύριο η συνομιλία μου με Αυτόν, κι εγώ θα ευφρανθώ από την επικοινωνία μου μαζί Του»(Ψαλμ. 103, 34). Γιατί ο Θεός δέχεται τη συνομιλία της προσευχής επειδή Αυτός είναι που η ψυχή αγαπά και επικαλείται και ζητά τη βοήθειά Του, και χαρίζει στην δεόμενη ψυχή την ανέκφραστη χαρά. Καθώς δηλαδή αυτή μνημονεύει το Θεό κατά τη συνομιλία της προσευχής, ευφραίνεται από τον Κύριο, όπως λέει ο Ψαλμωδός: «Θυμήθηκα το Θεό και ευφράνθηκα»(Ψαλμ. 76, 4).
2. Ν’ αποφεύγεις τις αισθήσεις, και θα αδρανοποιήσεις την ηδονή των αισθητών. Ν’ αποφεύγεις τις φαντασίες των ευχαρίστων πραγμάτων κατά τη διάνοια, και θα καταργήσεις την ηδυπάθεια των λογισμών. Κι όταν ο νους μένει χωρίς φαντασίες, γιατί δεν επιτρέπει ούτε στους τρόπους της ηδονής, ούτε στους λογισμούς της επιθυμίας να του αποθέτουν το εκτύπωμα και τη σφραγίδα τους, τότε βρίσκεται στην καθαρότητα. Και αφού ανεβεί πάνω απ΄ όλα τα αισθητά και τα νοητά, ανεβάζει την έννοια στο Θεό. Και με τη συνεχή μνήμη, φωνάζει από τα βάθη της ψυχής του το όνομα του Κυρίου και τίποτε άλλο, όπως το βρέφος φωνάζει το όνομα του πατέρα του. «Θα καλέσω, λέει στη Γραφή, με το όνομά μου τον Κύριο ενώπιόν σου»(Εξ. 33, 19). Κι όπως ο Αδάμ, αφού πλάστηκε από χώμα με το χέρι του Θεού, έγινε ψυχή ζώσα με το θείο εμφύσημα(Γεν. 2, 7), έτσι κι ο νους, αφού διαπλαστεί με τις αρετές, προφέροντας αδιάκοπα την επίκληση του Κυρίου με καθαρή διάνοια και θερμή διάθεση, υφίσταται τη θεία αλλοίωση, καθώς ζωογονείται και θεοποιείται, επειδή γνωρίζει και αγαπά το Θεό.
3. Αν απομακρυνθείς από την επιθυμία των γηίνων με την συνεχή και ειλικρινή προσευχή και αναπαυθείς όχι με ύπνο, αλλά αφήνοντας κάθε έννοια που αφορά στα κτίσματα και στηριχτείς αποκλειστικά σε μόνη τη μνήμη του Θεού, θα οικοδομηθεί μέσα σου, σαν άλλη βοηθός, η αγάπη του Θεού. Γιατί η κραυγή της προσευχής που βγαίνει από την εσωτερική διάθεση, κάνει να βλαστήσει η θεία αγάπη· και η θεία αγάπη αφυπνίζει το νου για να του φανερώσει τα απόκρυφα. τότε ο νους, αφού ενωθεί με την αγάπη, καρπώνεται τη σοφία· και με τη σοφία εξαγγέλλει τα απόρρητα. Ο Θεός Λόγος δηλαδή, όταν καλείται με την κραυγή της προσευχής που βγαίνει από την εσωτερική διάθεση, παίρνει τη νοητική ενέργεια του νου σαν να ήταν η πλευρά του Αδάμ, χαρίζοντας τη γνώση· και στη θέση της αναπληρώνει την αγαθή διάθεση, δωρίζοντας την αρετή. Στη συνέχεια οικοδομεί τη φωτοποιό αγάπη και την οδηγεί στο νου που βρίσκεται σε έκσταση και ύπνο και αναπαύεται από κάθε γήινη επιθυμία. Η αγάπη παραστέκεται σαν άλλη βοηθός του νου, ο οποίος αναπαύθηκε από την άλογη προσκόλληση στα αισθητά, γι’ αυτό και τον αφυπνίζει, γιατί είναι πια καθαρός, για ν’ ακούσει τα λόγια της σοφίας. Τότε ο νους, βλέποντας προς την αγάπη και γεμίζοντας από ηδονή, φανερώνει στους άλλους τις κρυφές καταστάσεις των αρετών και τις αθέατες ενέργειες της γνώσεως, αναπτύσσοντάς τις με το λόγο.
4. Αποσπάσου από όλα τα αισθητά και εγκατάλειψε το νόμο της σάρκας και ο πνευματικός νόμος θα γραφεί στη διάνοιά σου. Όπως δηλαδή εκείνος που κινείται από τις εμπνεύσεις του Πνεύματος, δεν εκτελεί τις επιθυμίες της σάρκας, κατά τον Απόστολο(Γαλ. 5, 16), έτσι κι εκείνος που βγαίνει έξω από τις αισθήσεις και τα αισθητά, δηλαδή έξω από τη σάρκα και τον κόσμο, φτάνει να κινείται από το πνεύμα και να φρονεί τα του Πνεύματος. Και αυτό μάθε το από εκείνα τα οποία έκανε ο Θεός στον Αδάμ πριν από την παρακοή.
5. Εκείνον που αγωνίζεται να φυλάει τις εντολές και καρτερεί μέσα στον παράδεισο της προσευχής και μένει κοντά στο Θεό με την αδιάκοπη μνήμη Του, ο Θεός τον αποσπά από τις φιλήδονες ενέργειες της σάρκας, απ’ όλα τα κινήματα της αισθήσεως και απ’ όλα τα εμπαθή σχήματα της διάνοιας. Και κάνοντάς τον νεκρό για τα πάθη και την αμαρτία, τον καθιστά μέτοχο της θείας ζωής. Όπως δηλαδή εκείνος που κοιμάται, και με νεκρό μοιάζει, και ζωντανός είναι, το πρώτο κατά την ενέργεια του σώματος, το δεύτερο με τη συνέργεια της ψυχής, έτσι κι εκείνος που μένει κοντά στο Πνεύμα· γίνεται νεκρός για τη σάρκα και τον κόσμο, ζει όμως κατά το φρόνημα του Πνεύματος.
6. Αν κατανοείς εκείνα που ψάλλεις, αποκτάς την επίγνωσή τους. Από την επίγνωση αποκτάς σύνεση. Από τη σύνεση βλαστάνει η πράξη εκείνων που κατανόησες. Από την πράξη καρπώνεσαι την γνώση που αποτελεί έξη. Η γνώση που συνοδεύεται από την πείρα, πηγάζει την αληθινή θεωρία. Από αυτήν ανατέλλει η σοφία και γεμίζει με τα φωτοβόλα λόγια της χάρης τον αέρα της διάνοιας και εξηγεί και στους άλλους τα απόκρυφα.
7. Πρώτα ο νους ζητά και βρίσκει, και κατόπιν ενώνεται μ’ εκείνο που βρήκε. Την αναζήτηση την κάνει με το λογικό, ενώ την ένωση με την αγάπη. Και η μεν αναζήτηση μέσω του λογικού γίνεται για την αλήθεια, η δε ένωση της αγάπης για το αγαθό.
8. Εκείνος που ξεπερνά τη ρευστή φύση των παρόντων και παραβλέπει την επιθυμία των προσκαίρων, δε βλέπει κάτω, δεν επιθυμεί τα ωραία της γης· αλλά του ανοίγονται τα άνω θεάματα και κατοπτεύει τα κάλλη των ουρανών και τη μακαριότητα των αμόλυντων πραγμάτων. Όπως δηλαδή για κείνον, που χάσκει εμπρός στα υλικά πράγματα και είναι σκυμμένος στις ηδονές της σάρκας, είναι κλειστοί οι ουρανοί, αφού είναι σκοτισμένα τα νοερά μάτια του, έτσι κι εκείνος που περιφρονεί τα κάτω και τ’ αποστρέφεται, έχει υψωμένο επάνω το νου του και βλέπει τη δόξα των αιωνίων, και αντικρύζει τη λαμπρότητα που έχει ετοιμαστεί για τους Αγίους. Αυτός δέχεται και την αγάπη του Θεού που κατέρχεται σ’ αυτόν από τον ουρανό και γίνεται ναός του Αγίου Πνεύματος και ποθεί τα θελήματα του Θεού και οδηγείται από το πνεύμα του Θεού και αξιώνεται την υιοθεσία και ο Θεός ευαρεστείται και ικανοποιείται από αυτόν. Γιατί όσοι οδηγούνται από το πνεύμα του Θεού, αυτοί είναι υιοί του Θεού(Ρωμ. 8, 14).
9. Όσο αναπνέεις, μην αφήσεις εξαιτίας ασθένειας την προσευχή ούτε μία ημέρα, ακούγοντας τον Απόστολο που λέει: «Όταν ασθενώ, τότε είμαι δυνατός»(Β΄ Κορ. 12, 10). Όταν κάνεις έτσι, θα ωφεληθείς πολύ, και η προσευχή θα σε σηκώσει γρήγορα επάνω, με τη βοήθεια της χάρης. Γιατί όπου υπάρχει η παρηγοριά του Πνεύματος, δεν επιμένει η ασθένεια ή η ακηδία.
Πηγή : Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, δ΄τόμος, (σελ. 155-157).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου