ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΝΗΠΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ... Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,

Προσθήκη λεζάντας

, ἐπάνω στό χωρίο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, κεφάλαιο 22ο, στίχοι 35 ἔως 46, στά πλαίσια τῆς ἐρμηνείας τοῦ κηρύγματος τῆς Κυριακῆς, πού ἔγινε τήν Κυριακή στίς 03-02-2013.

Ἄν ἀκούσατε καλά τό κείμενο τό εὐαγγελικό, πού ἀνεγνώσθη πρίν ἀπό λίγο καί εἶναι πολύ γνωστό καί ἀρκετά γνωστό, θά κατανοήσατε τά βασικά διαγραμματικά στοιχεῖα αὐτῆς τῆς κουβέντας τοῦ Χριστοῦ μέ αὐτό τό νομικό. Ἄν λοιπόν  ἀκούσατε αὐτό τό Εὐαγγέλιο καί ἔβγαινα καί σᾶς ἔλεγα [ὅτι] σέ αὐτό τό κείμενο, ὑπάρχει ἡ βάση ὅλης τῆς νηπτικῆς θεωρίας τῶν νηπτικῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, γιά τόν πόλεμο μέ τούς λογισμούς, θά λέγατε ἄλλο πράγμα μᾶς λέει αὐτός.

Κι ὅμως πράγματι αὐτό τό κείμενο εἶναι ἡ βάση, δηλαδή τό κύτταρο, πάνω στό ὁποῖο στηρίζεται ἡ νηπτική θεολογία τῶν Πατέρων, γιά τήν κάθαρση καί τόν πόλεμο μέ τούς λογισμούς.

Καί γιά νά μπορῶ νά γίνω σαφής καί βατός γι᾽ αὐτήν τήν πρόταση πού ἔκανα, γιά νά μή νομίζετε πού ἄλλο Εὐαγγέλιο ἄκουσα ἐγώ καί ἄλλο ἐσεῖς, νά τό προσδιορίσω καί ἀπό τήν ἑρμηνευτική τοῦ κειμένου, νά μποῦμε λιγάκι στό μεδούλι, στό κύτταρο τοῦ κειμένου νά τό κατανοήσουμε. Κι ὅπως γνωρίζετε, ἡ βασική ἐκφραστική δυνατότητα, τό ὅπλο τῆς ἑρμηνευτικῆς, εἶναι οἱ λέξεις οἱ ὁποῖες περνοῦν μέσα ἀπό τό κείμενο. Καί οἱ λέξεις εἶναι τό δομικό ὑλικό. Νά ἀκούσουμε τίς λέξεις τοῦ κειμένου· ἦταν πολύ μικρό ἀλλά οἱ λέξεις [ἦταν] σαφεῖς.

Πρῶτα-πρῶτα ἡ συνάντηση γίνεται μέ ἕνα νομικό. Προσέξτε! Ἔχουν σημασία οἱ λέξεις. Ἐνῶ εἶναι γνωστή στήν ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ ἡ λέξη τοῦ νομοδιδασκάλου, καί ὁ Χριστός κάποτε ἄλλοτε εἶπε, «Οὐαί ὑμῖν τοῖς νομικοῖς». Δέν εἶπε «τοῖς νομοδιδασκάλοις». Εἶναι πολύ σπουδαῖο αὐτό τό πράγμα. Ἄλλο νομοδιδάσκαλος, πού διδάσκει τό Νόμο καί μπορεῖ νά μήν τόν πιστεύει ἀλλά τόν διδάσκει. Ἄς φανταστοῦμε πού εἶναι κύμβαλον ἀλαλάζον ἀλλά τόν διδάσκει. Λέει μπλά, μπλά, μπλά, ἀλλά λέει ἀλήθειες, λέει τό Νόμο. Ἄλλο ὁ νομικός. Δέν λέει νομοδιδάσκαλος.

Ὁ νομικός εἶναι αὐτός πού ἑρμηνεύει τό Νόμο μέ δική του ἐγκεφαλική ἐπιχειρηματολογία. Γι᾽ αὐτό ὁ Χριστός ἔκανε τή διάκριση σέ ἄλλη περικοπή καί εἶπε «Οὐαί ὑμῖν τοῖς νομικοῖς», ὄχι «τοῖς νομοδιδασκάλοις». Εἶναι πολύ σπουδαία ἡ λέξη νομικός. «Προσῆλθε σέ αὐτόν νομικός». Μπορεῖ νά ἦταν καί νομοδιδάσκαλος ἀλλά τό κείμενο δίνει ἔμφαση στό νομικό. Εἶναι γνωστό πιά ἡ λέξη νομικός, μέσα ἀπό αὐτή τήν προσέγγιση, εἶναι μιά προσέγγιση τοῦ Νόμου μέ δικά του ἐγκεφαλικά ἐπιχειρήματα ἤ ἡ κατανόηση τοῦ Νόμου διά ἐγκεφαλικῶν ἐπιχειρημάτων.

«Προσῆλθε, λοιπόν, νομικός πειράζων». Βλέπετε; Ἔχει ἐγκεφαλικά ἐπιχειρήματα καί προσπαθεῖ νά πειράξει. Ἡ λέξη «πειρασμός», ἀφετηριακά στήν ἑρμηνευτική Θεολογία [τήν] ξέρετε· ὁ πρῶτος πειρασμός, εἶναι ὁ πειρασμός πού μπαίνει στούς πρωτοπλάστους. Καί ποῦ μπαίνει ὁ πειρασμός; Μπαίνει ὁ πειρασμός μέσα στό νοῦ. Γι᾽ αὐτό ἀποκτοῦν οἱ πρωτόπλαστοι μετά ἀπό τήν ἀποδοχή τοῦ πειρασμοῦ ἐσκοτισμένο νοῦ.

Ἄρα λοιπόν βλέπετε «πειράζων», εἶναι κάτι πού πάει νά μπεῖ στό μυαλό, νά πειράξει, νά διαστρέψει, νά σκοτίσει τό νοῦ· κι αὐτό τό κάνει μέ ποιό ὅπλο; Μέ τό λόγο, μέ τό λέγων, τό λέγει. Καί ὁ λόγος δέν εἶναι μονάχα λόγια, εἶναι καί λόγος. Ἐδῶ εἶναι λόγος, ἀλλά δέν εἶναι πάντα ἔτσι. Εἶναι οὐσιαστικά καί μιά πρόσβαση μέσα στή λογική.

Νά λοιπόν προσέξτε, ὁ νομικός, μιά ἐγκεφαλική προσέγγιση. Κι αὐτός ὁ ἐγκέφαλος μόνο ἐγκεφαλικά προσεγγίζει τά πράγματα. Τό μόνο πού μπορεῖ νά κάνει εἶναι νά προσέλθει καί νά ἀκουμπήσει τόν ἐγκέφαλο, τό νοῦ, νά τό  ᾽λεγα ἔτσι. Αὐτή ἡ διεργασία εἶναι τοῦ πειρασμοῦ.

Καί μάλιστα προσέξτε κι ἕνα ἐπιχείρημα. Τί τοῦ λέει; Λέει ποιά εἶναι ἡ μεγάλη ἐντολή. Ἐνῶ  ὁ Χριστός ὅταν λέει, λέει ποιά [εἶναι] ἡ πρώτη ἐντολή. Διαφέρει τό μεγάλο ἀπ᾽ τό πρῶτο. Τί εἶναι τό μεγάλο; Εἶναι τό ὀγκῶδες, εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο κάνει ἐμφάνιση. Εἶναι ἐκεῖνο πού θέλει νά παρουσιαστεῖ, νά δείξει πού  ὑπάρχει. Ἄλλο τό πρῶτο. «Ἐγώ ὁ Θεός εἶμαι πρῶτος». Κι ὅμως ὁ Θεός κρύβεται. «Ὁ πρῶτος ἐξ ὑμῶν ἔστω πάντων διάκονος». Τελευταῖος. Ἄλλο πρῶτος κι ἄλλο τό μεγάλο. Προσέξτε. Λέει ποιά εἶναι ἡ μεγάλη ἐντολή. Ἐδῶ φαίνεται μιά σαφής διαστρέβλωση ἤ μιά θά ἔλεγα διαφημιστική διάθεση, ποιά εἶναι ἡ μεγάλη ἐντολή. Βλέπετε, ἤδη χρησιμοποιεῖ ἐγκεφαλικά ἐπιχειρήματα κι εἶναι αὐτό πού κάνει ὁ κόσμος. Μέ τά μεγάλα, τά ὀγκώδη, τά φανφαρώδη, πάει νά μᾶς  ἐπηρεάσει. Εἶναι τά μεγάλα.

Ἤδη τό κείμενο εἶναι καθοριστικό. Καί ἔρχεται ὁ Χριστός τώρα νά μπεῖ σέ μιά θεραπευτική καί ἡ ἐρώτηση πού ὑποβάλει εἶναι ποιά εἶναι ἡ μεγάλη ἐντολή. Καί ὁ Χριστός τώρα κάνει τή θεραπευτική. Προσέξτε. Ὁ Χριστός δέν ἀντιπαλαίει ὡς ἕνας διαλεκτικός φιλόθεος, πού θέλει νά πεῖ μιά ἄλλη ἀλήθεια γιατί ἔχει μιά ἀντίθεση. Ὁ Χριστός γιατρεύει καί ὁ λόγος Του, μπορεῖ νά φαίνεται ἀντιθετικός ἀλλά δέν εἶναι· [οὔτε ἀντιθετικός], οὔτε γελοιοποιητικός. Εἶναι θεραπευτικός.

Καί μπαίνει καί στήν ἀπάντηση ὁ Χριστός, στή θεραπευτική ἀπάντηση. Καί τί λέει; Λέει «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου, ἐξ ὅλης τῆς καρδίας, ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καί ἐξ ὅλης τῆς διανοίας».

Προσέξτε τώρα τήν ἀπάντηση, εἶναι γνωστή ἡ ἀπάντηση. Ἀλλά ποιό εἶναι τό δομικό ὑλικό πού χρησιμοποιεῖ ὁ Χριστός; Τί πρέπει νά ἀγαπήσεις; Λέει ἡ ψυχή καί μετά βάζει τά βασικά ἐκφραστικά μεγέθη τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ἡ καρδιά καί ἡ διάνοια. Εἶναι ἡ ψυχή πού ἔχει ὄργανό της, κατά τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔχει τήν καρδιά καί τή διάνοια. Καί λέει αὐτά, ὅλα μαζί πρέπει νά γιατρευτοῦν. Καί αὐτά θά γιατρευτοῦν ἄν ἀγαπήσεις τόν Θεό, πού σημαίνει ἀγαπῶ, σημαίνει ἀκολουθῶ, προσκολλῶμαι, τάσσομαι, ὑποτάσσομαι, ὑπακούω. Κι ὅποιον ἀγαπῶ, τόν ἀγαπῶ ἔτσι. Δέν ἀντιτίθεμαι.

Κι ἐδῶ ἀντί ὁ Χριστός νά κάνει μιά ἀντιπαλότητα θεολογική, θά μποροῦσε νά τό κάνει χίλιες φορές ἀφοῦ Ἐκεῖνος εἶναι ὁ Δοτήρ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀντί νά μπεῖ σέ ἄλλα λογικά ἐπιχειρήματα, νά στρέψει τή λογική του, μπαίνει στή θεραπευτική. Καί μπορεῖ γιά τόν ἄλλον ἡ ἀπάντηση ἐφόσον [εἶναι] τόσο λογοκρατούμενος καί μόνο μέ τόν ἐγκέφαλο νά κινεῖται, νά μή λέει τίποτα, ἀλλά τοῦ διεγείρει τά ἄλλα τά μεγέθη νά ξυπνήσουν. Ὄχι μόνο τά ἐγκεφαλικά μεγέθη. Ἔστω νά ξεφύγει ἀπό μιά νομική ἀνάλυση τῶν πραγμάτων, ἐγκεφαλική. Καί  αὐτός μετά θά γιατρευτεῖ. Κι αὐτός [μετά] θά εἰσέλθει θεολογικά. Ἀλλά μπαίνει βλέπετε στήν καρδιά. Μπαίνει στή διάνοια. Ἡ διάνοια μπαίνει στό νοῦ. Ἔτσι λοιπόν τό κείμενο ἀποκτᾶ μιά βαθιά θεραπευτική διάσταση.

Κι ὅμως τό κείμενο πού ἀκούσατε δέν τελείωσε ἐκεῖ. Θά νόμιζε κάποιος πού τελειώνει αὐτή ἡ συνάντηση τοῦ Χριστοῦ μέ τό νομικό. Καί ὑπάρχει μιά ἄλλη περιπέτεια ἐδῶ καί [ποιά] εἶναι ἡ ἄλλη περιπέτεια; Εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ κειμένου. Καί βάζει τόν Χριστό, ἐκείνη τή στιγμή, νά διαλέγεται καί νά ὑποβάλλει ἐρωτήματα στούς  ῾Εβραίους πού εἶναι ἐκεῖ παρόντες.

Ἐδῶ εἶναι τό σπουδαῖο τοῦ κειμένου. Καί δέν τελειώνει τό κείμενο. Καί τότε ἀντί νά ὑποστεῖ ὁ Χριστός ἕνα ἐρώτημα, ποιά εἶναι ἡ μεγάλη ἐντολή, πού ἀπήντησε θεραπευτικά μ᾽ ἕναν ἄλλο τρόπο, ταυτόχρονα τώρα ὁ Χριστός ὑποβάλει ἕνα ἐρώτημα. Καί ὑποβάλει ὁ Χριστός ἕνα βαθύ θεολογικό ἐρώτημα. Προσέξτε ἐδῶ τώρα τήν ἱστορία. Δέν τό κάνει ὁ Χριστός γιά νά τούς γελοιοποιήσει. «Ρωτᾶτε; Δέν ξέρετε, τί ρωτᾶτε; Σᾶς ἔδωσα ἀπάντηση. Τώρα πάρτε καί μιά ἐρώτηση νά γελάσω μαζί σας». Ὄχι. Ἡ συνέχεια τοῦ κειμένου εἶναι ἀκόμα πιό βαθιά θεραπευτική. Προσέξτε καί αὐτό τό σημεῖο. Πῶς προσλαμβάνουμε τά κείμενα δηλαδή. Καί ρωτάει ἕνα βαθύ θεολογικό ἐρώτημα. Πού θά ἔλεγα, ἄν δέν καταλάβαινε κανείς τή θεραπευτική διάσταση τοῦ κειμένου, θά ἔλεγα πώς θέλει νά παίξει μαζί τους. Λέει, ποιός εἶναι ὁ Πατέρας τοῦ Κυρίου. Ἕνα πολύ βαθύ θεολογικό ἐρώτημα. Ἐπειδή ἔχουν λανθασμένη θεολογική κατανόηση τῶν κειμένων, λένε ὁ Δαυίδ. Καί ὁ Χριστός τούς ἀνατρέπει καί λέει πώς «ὁ Δαυίδ λέει τόν Θεό Κύριο. Πῶς εἶναι Κύριός του ἄν εἶναι ὁ Πατέρας του;». Ἕνα βαθύ θεολογικό ἐρώτημα πού ἀπαντιέται γιατί ὁ Χριστός εἶναι ὁ Κύριος τῶν πάντων. Τί σημαίνει αὐτό τό ἐρώτημα τώρα πού ὑποβάλει ὁ Χριστός; Ἀνατρέπει μέν τή λογική τους καί τί λέει; Προσέξτε ἐδῶ εἶναι ἡ ἱστορία. Λέει: «Τί λέει ὁ Δαυίδ; Ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ τό λέει». Προσέξτε. Ἄ!!!!! Στήν ἱστορία αὐτή, ὁ Δαυίδ λέει κάτι ἀλλά ὁ νοῦς του δέν εἶναι ἕνας νοῦς πού εἶναι μόνο ἐγκέφαλος πού κάνει μιά διεργασία σχημάτων. Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τό λέει. Τό σπουδαῖο τοῦ κειμένου εἶναι ἐδῶ πιά. Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τό λέει ὁ Δαυίδ. Ἄρα ὁ νοῦς του ἔχει καταυγαστεῖ ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα -πιά πήγαμε στήν ἱστορία τῆς ψυχῆς, τῆς καρδίας καί τοῦ νοῦ- ἔχει καθαριστεῖ ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, καί τό λέει ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Καί τούς κάνει καί τή θεραπευτική, τούς δίνει καί τήν πρόταση θεραπευτικῆς καί τούς μαθαίνει πῶς νά ξεπεράσουν τή νομική διάσταση. Γιά νά μποῦνε σέ μιά ἄλλη ἀνάλυση, κατανόηση, ἑρμηνεία τοῦ Νόμου. Πῶς θά τό καταλάβουν αὐτό [γιά] νά τό κάνουνε; Ἄν εἶναι ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἄν καθαρθεῖ ἡ ψυχή, ὁ νοῦς [καί] ἡ καρδιά τους. Αὐτά λοιπόν τά δεδομένα, εἶναι αὐτά πού ἔδωσαν ἀφορμή νά σᾶς πῶ, ὅτι τό κείμενο αὐτό, εἶναι ἀφετηρία τῆς νηπτικῆς θεραπευτικῆς θεωρίας τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, γιά τήν κατανόηση τῶν πραγμάτων, τήν ἐγκεφαλική λειτουργία καί ἀκόμα περισσότερο, δευτερευόντως μέν ἀλλά περισσότερο, ἀκόμη καί γιά τήν ἑρμηνεία τῶν κειμένων. Οἱ ἑρμηνευτικές τῆς Ὀρθοδοξίας μας σέ αὐτά στηρίζεται. Δέν μπαίνει σ᾽ ἕναν ἐγκέφαλο πού τόν μελετάει, μελετάει καί κάνει ἀναλύσεις. Μπαίνει στή νηπτική θεωρία. Βλέπετε οἱ Πατέρες ἦταν ἄνθρωποι πού λειτουργοῦσαν, μετάνιωναν, ἔκλαιγαν, νήστευαν. Ὅλα μπαίνουν σέ μιά ἄλλη διαδικασία. Τό κείμενο λοιπόν πραγματικά, ὁρίζει, καί κρατῆστε το πολύ, ὁρίζει τήν προσέγγιση ὅλης τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ζωῆς μας δηλαδή, τόν τόπο πού ζοῦμε, τό σπίτι μας, τή μητέρα μας ὁρίζει. Καί πῶς θά τήν προσεγγίζουμε. Καί χωρίς νά καταργήσει τόν ἐγκέφαλο καί τό νοῦ ὡς ἐξωτερικές διαδικασίες. Τά καθαρίζει καί τά ἐντάσσει μέσα σ᾽ ἕνα γενικότερο πλαίσιο ἁγιοπνευματικό. Ὅπου ἔτσι, ζώντας στήν Ἐκκλησία ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, μποροῦμε νά καταλάβουμε ὄχι μόνο τά κείμενα, ὄχι μόνο τή ζωή μας. Νά καταλάβουμε τόν ἄλλο, τόν παρακάτω. Νά καταλάβουμε τά δρώμενα. Νά καταλάβουμε τί θέλει ἀπό μᾶς ἡ πολιτική, τί θέλει ἡ οἰκονομία, τί θέλουν ἀπό μᾶς… Ὅλα μπαίνουν σέ μιά ἄλλη ἱστορία. Τολμῶ νά πῶ πιά, μέσα ἀπό αὐτό τό κείμενο, καταλαβαίνω, πώς ἡ ἱστορία, τό εἶναι μου, τό τώρα μου, ἡ γειτονιά μου, μποροῦν νά γίνουν κατανοητά, ἑρμηνεύσιμα, ὄχι ἀναλυτικά ἐγκεφαλικά, μέσα ἀπό ἄλλες διαστάσεις. Ἄν τά δεῖς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Πράγματι αὐτή ἡ συνάντηση εἶναι καθοριστική.

Τελειώνοντας λέω, γιατί ἔκανα αὐτή τήν ἀνάλυση; Γιά νά μάθετε καλύτερα τήν ἑρμηνεία τοῦ κειμένου; Πιστέψτε με [πώς] ὄχι. Ἡ διάθεσή μας δέν εἶναι νά μάθετε πολλά. [Τήν ἔκανα] γιά νά μπεῖτε στήν πρακτική αὐτοῦ τοῦ κειμένου.

Γιά νά μπορεῖτε νά καταλάβετε καί νά ζήσετε πραγματικά τή ζωή σας ὡς ὄντως ζωή καί ὄχι ὡς περιγραφή ἐγκεφαλικῶν διαγραμμάτων!